ड्रॅगन फ्रुट–भविष्याची फायदेशीर शेती

ड्रॅगन फ्रुट म्हणजे पिताया हे परदेशी दिसणारे फळ आता भारतातही लोकप्रिय होत आहे. हे फळ पोषणमूल्याने भरलेले असून बाजारात याला चांगली मागणी आहे. कमी पाण्यात उगवणारे हे फळ कोरडवाहू शेतीसाठी अतिशय फायदेशीर ठरत आहे. महाराष्ट्र, गुजरात, कर्नाटक, तेलंगणा आणि आंध्र प्रदेश यासारख्या राज्यांमध्ये त्याची लागवड झपाट्याने वाढत आहे.

ड्रॅगन फ्रुटचे वैशिष्ट्ये:

1. पोषणमूल्यांनी समृद्ध:
हे फळ व्हिटॅमिन C, फायबर, अँटीऑक्सिडंट्स आणि लोह याने भरलेले असते.

2. आरोग्यास फायदेशीर:
पचन सुधारते, रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवते आणि त्वचेसाठी उपयुक्त आहे.

3. दीर्घायुषी झाड:
एकदा लागवड केल्यावर १५-२० वर्षे उत्पन्न देते.

4. कमी पाण्याची गरज:
कोरडवाहू भागात कमी सिंचनात सुद्धा चांगले उत्पादन मिळते.

लागवड पद्धत:

हंगाम:
जून ते ऑगस्ट हा काळ लागवडीसाठी योग्य.

माती:
वालवंटी, निचरा होणारी जमीन उत्तम. pH ५.५ ते ७.५ योग्य.

झाडांची उंची व आधार:
ड्रॅगन फ्रुट एक वेलवर्गीय झाड आहे. त्यामुळे सिमेंट/लोखंडी खांब आणि रिंग सिस्टम आवश्यक असते.

अंतर:
एका एकरमध्ये सुमारे १,६०० ते २,००० झाडे लावता येतात (३x२ फूट अंतरावर).

पाणी व्यवस्थापन:
आठवड्यातून एकदा ठिबक सिंचन योग्य.

परागीकरण आणि उत्पादन:

काही जातींना हाताने परागीकरण करावे लागते (रात्री फुले उमलतात).

पहिल्या वर्षी थोडे उत्पादन, दुसऱ्या वर्षापासून नियमित उत्पन्न मिळते.

एका झाडापासून सरासरी १०–२० किलो फळ मिळते.

एकरमधून १० ते १५ टनापर्यंत उत्पादन शक्य.

नफा आणि खर्च:

सुरुवातीचा खर्च: ₹७–१० लाख प्रति एकर (खांब, झाडे, संरचना, सिंचन) उत्पन्न सुरू झाल्यावर वर्षाला ₹५–१० लाखांपर्यंत नफा शक्य. निर्यातीसाठीही मोठी संधी (तैवान, दुबई, मलेशिया).

प्रक्रिया आणि विक्री:

फळे थेट विक्री, ज्यूस, जैम, स्किनकेअर उत्पादने तयार करता येतात.

फार्म टू मार्केट मॉडेल वापरल्यास जास्त नफा मिळतो.

ड्रॅगन फ्रुट शेती ही कमी पाण्यावर चालणारी, पण जास्त उत्पन्न देणारी आधुनिक फळबागायती शेती आहे. योग्य मार्गदर्शन, गुंतवणूक आणि बाजारपेठेची योजना असल्यास शेतकऱ्यांसाठी ही एक फायदेशीर शेती ठरू शकते.

लागवडीसाठी आवश्यक गोष्टी

– हवामान: उष्ण आणि उपोष्ण हवामानात चांगली वाढ. तापमान २०°C ते ३५°C आदर्श.
– जमीन: निचरायुक्त वालुकामय किंवा चिकणमाती. pH ५.५ ते ७.५.
– सूर्यप्रकाश: भरपूर सूर्यप्रकाश आवश्यक.

लागवडीची पद्धत

| घटक | तपशील |
|——|——–|
| लागवडीचा हंगाम | फेब्रुवारी–एप्रिल किंवा जून–जुलै |
| रोपांची संख्या | १७००–१८०० रोपे प्रति हेक्टर |
| लागवडीचे अंतर | ओळींमध्ये ३ मीटर, रोपांमध्ये २ मीटर |
| आधार व्यवस्था | सिमेंट/लोखंडी खांब (६–८ फूट) |

सिंचन आणि खत व्यवस्थापन

– ठिबक सिंचन वापरल्यास पाणी बचत आणि चांगली वाढ.
– खत:
– सेंद्रिय खत: १०–१२ किलो प्रति झाड
– NPK: नत्र २०० ग्रॅम, स्फुरद १०० ग्रॅम, पालाश २०० ग्रॅम प्रति वर्ष

कीड व रोग नियंत्रण

– कांद्याची माशी, फळ सड यांसाठी जैविक कीटकनाशक वापरा.
– कडुलिंब अर्क, कीटकनाशक साबण फवारणी उपयुक्त.

उत्पादन आणि नफा

– पहिल्या वर्षी: ४००–५०० किलो प्रति हेक्टर
– तिसऱ्या वर्षापासून: १०–१५ टन प्रति हेक्टर
– बाजारभाव: ₹१५०–₹३०० प्रति किलो
– नफा: ₹८–₹१० लाख प्रति हेक्टर

– शासकीय सहाय्य

– राष्ट्रीय फलोत्पादन मिशन (NHM) – रोपे खरेदीसाठी अनुदान
– ATMA योजना – तांत्रिक मार्गदर्शन
– सेंद्रिय शेती योजना – खतासाठी प्रोत्साहन

व्हाट्सप्प आइकान को दबा कर इस खबर को शेयर जरूर करें